Polany Surowiczne

      Polany Surowiczne – nieistniejąca wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza.

Szerokość geograficzna 4926\'40''N

Długość geograficzna 2154\'45.3''E
 
 

Położenie
 
      Polany Surowiczne leżą w dolinie Surowicznego Potoku, lewobrzeżnego dopływu Wisłoka, u stóp góry Polańska. Na południu graniczą z Wolą Niżną i Surowicą, a na wschodzie z Darowem.
 
Historia
 
     Wieś powstała prawdopodobnie w XV w., była wówczas wykorzystywana jako pastwiska przez mieszkańców istniejącej od XIV w. sąsiedniej Surowicy. W dokumentach pojawia się 22 czerwca 1549 r. jako Potok Surowiczny, kiedy to przywilej osadczy dla wsi otrzymał od kasztelana sanockiego Iwan z Surowicy. 15 kwietnia 1690 r. założono tu parafię pw. św. Michała Archanioła, należącą do diecezji przemyskiej, dekanatu jasielskiego. Pierwsze zapisy budowie cerkwi pochodzą z roku 1728. W ostatnich latach XIX w. wieś liczyła 101 domów i 665 osób, prawie wyłącznie Łemków (w końcu lat 30. XX wieku – ponad 1000 mieszkańców).
 
We wrześniu 1944 podczas operacji dukielsko-preszowskiej we wsi stacjonowała niemiecka 68. Infanterie-Division (XXIV. Panzerkorps) broniąca pozycji przed nacierającym od wschodu radzieckim 67 Korpusem piechoty oraz 167 i 129 Korpusem strzelców (107 Dywizji Piechoty).
 
20 maja 1945 banderowcy wykonujący wyrok Ukraińskiej Narodowej Samoobrony powiesili Homyka Wasyla narodowości ukraińskiej za nieposłuszeństwo wobec UPA. Jeszcze w 1945 r. mieszkańcy zostali wysiedleni do ZSRR. Chaty i cerkiew zostały rozebrane, a pola zmieniły się w nieużytki. Po wojnie teren doliny był okresowo wykorzystywany do wypasu bydła przez PGR i Zakład Karny z pobliskiego Moszczańca.
 
W 1992 r. na Polanach Surowicznych odbył się zlot Rainbow Family, w którym uczestniczyło ponad dwa tysiące członków i sympatyków Tęczowej Rodziny z całego świata.
         Jedynymi śladami po wsi są ruiny murowanej dwukondygnacyjnej dzwonnicy z 1730 r., fundamenty cerkwi (z 1728 r.), kilka nagrobków na dawnym cmentarzu (w tym nagrobek młodego lekarza lwowskiego, zmarłego podczas epidemii w 1873 r.), ruiny kapliczki, zdziczałe sady i w wielu miejscach resztki kamiennych piwnic oraz studni.
 
W 1981 r. w jednym z opuszczonych budynków Zakładu Karnego studenci z NZS Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej założyli chatkę studencką Chałupa Elektryków. Gospodarzem chatki jest Klub Turystyczny Elektryków "STYKI" przy Wydziale Elektrycznym PW, jest otwarta dla turystów na ogół od końca czerwca do końca września oraz niekiedy w innych terminach urlopowych.
 
W pobliżu znajdował się drugi bliźniaczy budynek (w którym Chałupa Elektryków mieściła się krótko na początku swojej działalności, przed przeniesieniem do obecnego miejsca), wykorzystywany przy okazji letniego wypasu bydła z Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki w Odrzechowej (spalił się dwukrotnie w ostatnich latach: 10 czerwca 2005 i po odbudowie jako Ranczo "Karolina" ponownie 13 maja 2008 prawdopodobnie w wyniku podpalenia).