Czystogarb

KOMAŃCZA. Mało znane historie

Czystogarb i jego perypetie

          Czystogarb jest wsią  położoną na zachód od Komańczy. Znajduję się w dolinie Barbarki i jej dopływu, spływającego z Bani. Została założona na karczunku leśnym 17 sierpnia 1524 roku. Wówczas Mikołaj Wolski, starosta sanocki, wydał przywilej Fiodorowi i Tymkowi, aby założyć na prawie wołoskim nową wieś Czystohorb w dobrach królewskich należących do zamku sanockiego. Należy jeszcze wspomnieć iż Fiodor i Tymek byli synami Iwanka Lenkowy, kniazia z Komańczy.

Szerokość geograficzna 4922\'3.48''N

Długość geograficzna 22 0\'20.3''E

           Po likwidacji królewszczyzny przez Austriaków, jako dobra kameralne Czystogarb -  spolszczenie nazwa Czystohorb, sprzedany został w 1819 roku prywatnym właścicielom. We wsi nie było folwarku, a majątek ziemski stanowiły lasy.

          W okresie II Rzeczypospolitej obok Łemków w Czystogarbie żyli Cyganie, którzy zajmowali się handlem końmi, jak również przemytem z Czechosłowacji koni i eteru. Ich osada znajdowała się za wsią Pustki. Mieszkało tu również kilkunastu Polaków oraz trzy rodziny żydowskie. Według danych z 1931 r. wieś zajmowała 15, 54 km2, a w 124 domostwach mieszkało 775 ludzi.

          Pod koniec II wojny światowej, 29 września 1945 roku doszło tu do krwawych walk Wojska Polskiego z oddziałami UPA. W roku 1946 ludność została wysiedlona do ZSRR.
W latach pięćdziesiątych XX w.  w Czystogarbie powstał  PGR, który w latach osiemdziesiątych XX w. został znacznie rozbudowany.

          Niewiele osób pamięta, że kiedyś znajdowała się tu drewniana, filialna cerkiew, wybudowana w narodowym stylu ukraińskim, konsekrowana w miejscu wcześniejszej w 1900 roku. Była trój kopułową świątynią wzniesioną przez cieśli sprowadzonych z Huculszczyzny. Była, ponieważ spłonęła w 1943 lub w noc sylwestrową 1945 roku. Dzisiaj możemy zobaczyć tylko ocalałą z płomieni podmurówkę, którą otacza wieniec starych drzew. Oczy nasze ujrzą również zachowaną południową część cmentarza.

         Obecnie wieś odżywa przy drodze do Wisłoka Wielkiego – okolice Pustek, gdzie znajduje się piękna rzymskokatolicka kaplica.

Źródło: Urząd Gminy w Komańczy