Marcinkowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Chełmiec. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.
Wieś zajmuje 6,1% terenu gminy oraz liczy 8,5% ludności gminy (ok. 2160 mieszkańców).
Geografia
Marcinkowice leżą w Kotlinie Sądeckiej u podnóża Białowodzkiej Góry w Beskidzie Wyspowym, w pobliżu miejsca, gdzie potok Smolnik wpada do Dunajca. Wieś leży przy drodze powiatowej Limanowa – Chełmiec oraz przy linii kolejowej 104 Nowy Sącz – Chabówka.
Historia
Pierwsze ślady człowieka na terenie Marcinkowic związane są z kulturą łużycką (XV-V w. p.n.e.) - Grodzisko nad zakolem Dunajca oraz na Białowodzkiej Górze (wzniesienie Zamczysko 608 m n.p.m.). Były to kawałki glinianych naczyń, broni itp.
Marcinkowice jako wieś powstały prawdopodobnie w XIV wieku, w 1390 r. notowane są w zbiorze dokumentów staropolskich. Nazwa wsi Marcinkowice pochodzi od imienia Marcinek, domniemanego rycerza założyciela.
Od XIV-XV wieku Marcinkowice były wsią rycerską, a od przełomu XV/XVI wieku — szlachecką, przez długi okres należały do rodziny Marcinkowskich, herbu Gryf. W czasie potopu szwedzkiego wieś doznała licznych szkód: Szwedzi i Arianie z Dąbrowy spalili dwór Marcinkowickich oraz inne zabudowania wiejskie.
W wyniku I rozbioru Polski Marcinkowice znalazły się w granicach Austrii. W 1864 roku właścicielami wsi zostali hrabiostwo Marasse z Jurkowa.
16 grudnia 1884 roku oddana została do użytku Galicyjska Kolej Transwersalna, przechodząca przez wieś.
W 1886 wybudowano pierwszą szkołę powszechną. Kolejnym właścicielem dworu i majątku został w 1891 roku Albert Fauck, do którego należały kopalnie ropy naftowej w Klęczanach. Po jego śmierci w 1919 roku synowie Moritz i Albert wydzierżawili majątek Żydowi Gelbie, a potem w 1921 sprzedali go Stanisławowi Morawskiemu.
W dniach 5-6 grudnia 1914 roku - w czasie I wojny światowej - rozegrała się tu bitwa między wojskami rosyjskimi a legionami polskimi dowodzonymi przez Józefa Piłsudskiego i Władysława Belinę-Prażmowskiego. W czasie II wojny światowej w Marcinkowicach działały organizacje konspiracyjne. Wieś została wyzwolona przez Rosjan 19 stycznia 1945 roku.
W 1945 roku dobra dworskie zostały częściowo rozparcelowane między dawną służbę i małorolnych chłopów. We wrześniu 1946 w budynku podworskim rozpoczęła działalność Żeńska Szkoła Rolnicza - późniejsze liceum i technikum.
Zabytki
Grodzisko nad zakolem Dunajca oraz wzniesienie Zamczysko (Białowodzka Góra) związane z kulturą łużycką (XV-V w. p.n.e.)
Dwór Morawskich pochodzący z XVII/XVIII wieku, przebudowany w końcu XIX wieku, w którym mieści się Muzeum Historyczne.
Kaplica dworska z 1926 roku.
Cmentarz legionistów z 1918 roku.
Parafia
We wsi znajduje się kościół parafialny pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny.
W 1926 roku wybudowano kaplicę dworską. Budowę kościoła rozpoczęto w 1948 roku a ukończono i poświęcono w roku 1955. Parafię erygował biskup Tarnowski Jan Stepa w dniu 21 lipca 1955 roku.
W budynku kościoła zauważa się trzy nawy i jakby nawiązanie do dawnego stylu bazylik rzymskich. Na czołowej ścianie w prezbiterium znajduje się obraz Niepokalanego Serca NMP (patronki kościoła) na tle kościoła i krajobrazu Marcinkowic,.W ołtarzu bocznym znajduje się malowany tryptyk z Chrystusem ukrzyżowanym, Matką Boska Bolesną i św. Janem Ewangelistą. Warto też zauważyć stary barokowo-ludowy krzyż z XVI wieku, jest to wartościowy zabytek widoczny obok ołtarza.
Uroczystość odpustowa ku czci patronki kościoła w Marcinkowicach obchodzona jest w niedzielę po wspomnieniu Niepokalanego Serca Maryi, a więc i po oktawie Bożego Ciała.
Pierwszym proboszczem był ks. prałat Józef Góra. Obecnie proboszczem parafii jest ks. prałat Józef Babicz, który cieszył się tytułem sądeczanina roku 2009.
Księża:
ks. prałat Józef Babicz
ks. Józef Dominik
ks. Andrzej Kmiecik
ks. Tomasz Kupiec
Przy parafii istnieje wiele organizacji takich jak:
Grupy ministrantów i lektorów.
Chór parafialny im. ks. Jerzego Popiełuszki.
Akcja katolicka
Parafialny oddział Caritas.
Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży oraz Ruch Światło Życie
Ognisko muzyczne
Parafia zaczęła remont kaplicy dworskiej oraz planuje kupno nowych organów piszczałkowych.
Edukacja
Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
(szkoła ma swoje początki w 1886 r. posiada stary przebudowany budynek oraz budynek główny z salą gimnastyczną)
Zespół Szkół im. Władysława Orkana
(dawna szkoła rolnicza z zabytkowymi rolniczymi zabudowaniami, obecnie wydzierżawionymi, w szkole znajduje się gimnazjum, technikum: ekonomiczne i telekomunikacyjne oraz liceum z kursem walki wręcz: wojskowe, policyjne i pożarnicze)
Źródło: wikipedia.org
|
