Krzemienica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Czarna. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa rzeszowskiego.
Krzemienica jest bardzo dużą wsią, liczącą około 3,0 tys. mieszkańców. Miejscowość położona jest około 3 km na zachód od Łańcuta, przy drodze wojewódzkiej nr 881
Historia
Krzemienia leżała na prastarym szlaku z Rusi Czerwonej przez Sandomierz do Krakowa. O Krzemienicę, wg legendy, w pradawnych czasach, zahaczali kupcy, aby tu zdobyć krzemień potrzebny do zapalania ognia. Według tradycji Krzemienica istniała w roku 1341 r., choć inni wymieniają daty z końca połowy XIV w. Wówczas Kazimierz Wielki przyłączył do Korony tą cześć Rusi Czerwonej (Sanok i okolice Rzeszowa).
Krzemienicę wymieniono 23 listopada 1381 r . w dokumencie lokacyjnym nieistniejącej dziś wsi Longynaw, w którym występuje sołtys Krzemienicy Hanus Stachar.
W 1492 r. wzniesiono tu świątynię, chociaż są też i wcześniejsze ślady jej istnienia, i być może pierwotna budowla została zniszczona w czasie najazdów tatarskich.
Krzemienica od początku, była związana z rodem Pileckich. W wieku XVI rodzina Pileckich przyjęła kalwinizm i dobra kościelne, kościoły i kaplice, przeszły na własność protestantów. Po 1570 r. przywrócił katolicyzmowi okręg łańcucki Marcin Stadnicki, z Nowego Żmigrodu- bratanek „Diabla” Stadnickiego, kasztelan sanocki- dziedzic Krzemienicy. Osadnicy napływali do ziemi łańcuckiej ze Śląska, ponieważ Władysław Opolczyk spokrewniony z książętami śląskimi, sprawował z ramienia Króla Polski władzę na pograniczu Rusi Czerwonej i przydzielił ziemie dla dwunastu rodzin śląskich i w dokumentach to poświadczał. W 1586 roku; dobra łańcuckie wraz z Krzemienicą stały się własnością Stadnickich. Burzliwe losy Stanisława Stadnickiego opisuje W. Łoziński w „Prawem i Lewem,” gdzie na kilku stronach czytamy o potyczkach i bitwach „Diabła łańcuckiego” ze swoim sąsiadem Łukaszem Opalińskim na terenie Krzemienicy.
W 1610 r.,kiedy to został w tej miejscowości zabity Władysław Stadnicki, syn Stanisława (”Diabła” ) Stadniccy utracili Krzemienicę na rzecz Lubomirskich. Donacja Stanisława Lubomirskiego z 6 maja 1633 r. przekazała konwentowi O.O. Dominikanów folwark na terenie Woli Krzemienickiej o obszarze 104 ha. W latach potopu Krzemienica została zniszczona tak jak i Leżajsk przez Szwedów i przez Węgrów Rakoczego w 1657 r. Teodor Lubomirski w 1723 lub 1727 założył we wsi szpital dla ubogich.Świadczą o tym akta tego szpitala, z 1827 roku. Jego pensjonariusze m.in. mieli obowiązek modlitwy za zmarłych i opiekę nad kościołem. Szpital przetrwał do początku lat 40. XX w. Ostatnimi właścicielami Krzemienicy od 1816 do 1939 roku byli Potoccy. W połowie września 1939 r. wkroczyli tu Niemcy i rozpoczęła się okupacja. W pobliżu znajdowała się wtedy granica niemiecko-sowiecka, aż do napaści hitlerowców na ZSRR. 22 lipca 1944 r. wkroczyli tu sowieci.
W Krzemienicy znajduje się zabytkowy kościół parafialny pw. św. Jakuba Starszego
W dotychczasowej literaturze przyjmuje się, że świątynia ta zbudowana została w latach 1750-1754, po pożarze wcześniejszego kościoła, wzniesionego w 1492 r. Prawdopodobnie jednak była to jedynie przebudowa i rozbudowa gotyckiego obiektu wymuszona przez pożar, polegająca na wymianie spalonych belek, przekształceniu wnętrza (wydzieleniu trzech naw w korpusie), poszerzeniu zakrystii, dodaniu kruchty północnej i przedsionka zachodniego.
Obok kościoła ok. 1750 r. wzniesiono dzwonnicę. Zespół remontowano w 1827 r. (m.in. wykonano obecne ogrodzenie i zbudowano kostnicę). W latach 90. XX w. przeprowadzono prace zabezpieczające.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Krzemienica_%28powiat_%C5%82a%C5%84cucki%29
|
