Żarnowiec – wieś w Polsce nad rzeką Jasiołką położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jedlicze. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.
Żarnowiec wymieniany jest w dokumentach z 1340 r.gdy stanowił parafię. Była to wieś ludna i dobrze zagospodarowana oraz osada rycerska. Pierwszymi dziedzicami w XIV i XV wieku byli Stefan Płaz, Pakosz, Szymek, Piotr, Wojciech, Mikołaj. Zapewne wszyscy tego samego rodu Płazów. W 1435 r. Piotr z Żarnowca otrzymał miejscowość Długie na własność i następnie odstąpił część miejscowości z czterema gospodarstwami kmiecymi Mikołajowi Krasnopolskiemu Z dokumentów, pochodzących z 1388 roku wiadomo, że stanowiła własność dziedzica Żarnowca Piotra Płazy, tak jak i Chlebna.
W XV i XVI wieku jakieś części Żarnowca posiadał Michał Uchacz, Janusz z Żarnowca, Mikołaj Mleczko z Jedlicza, Stanisław, a później w dzierżawie jego syn Jerzy Żarnowiecki. W 1492 r. - właścicielem Polanki został Mikołaj z Żarnowca (wieś odziedziczył po swoim ojcu Stanisławie). W 1496 r.- synowie Stanisława, dokonali podziału dóbr i Mikołaj Żarnowiecki zatrzymał; Żarnowiec, Polankę i Turaszówkę, które zaraz zastawił bratu Jerzemu za 300 florenów węgierskich, i jako jej dziedzic figuruje do roku 1536. W 1536 - Żarnowiec i Polankę wymienia się jako wieś szlachecką w parafii Jedlicze, własność Mikołaja Żarnowieckiego.
Żarnowiec należał do rodów o tradycjach rycerskich do; Żarnowieckich (Mikołaja Żarnowieckiego), a u schyłku XVI stulecia Chrząstowskich (Andrzeja Chrząstowskiego), Rogoyskich (do Andrzeja Rogoyskiego), Mierów, Biechońskich (do Jadwigi Biechońskiej z Czelechów).
W Żarnowcu urodzony Jędrzej Rogoyski (1815-1862), autor pamiętnika ("Pamiętniki moje" o życiu szlachty podkarpackiej w połowie XIX w.), zapisał Żarnowiec jako wiano córce Ludmile Rogoyskiej - Mier, żonie hrabiego kpt. Tytusa Miera (1810-1850), h. Mier - oficera austriackiego, który miał córkę Henrykę.
Kolejnymi właścicielami majątku żarnowieckiego byli Biechońscy, którzy nabyli majątek od Mierów. Była to rodzina patriotyczna. Nabywca majątku w Żarnowcu Stanisław Biechoński był weteranem powstania styczniowego 1863 roku. Od czasu zamieszkania Biechońskich dworek żarnowiecki często odwiedzany był przez byłych powstańców, działaczy społecznych i politycznych, a także ludzi literatury. Dworek w Żarnowcu, po mężu posiadała z parkiem Jadwiga Biechońska z Czeczelów, (córka Jakuba Czeczeli h. Jelita - powstańca styczniowego zabitego przez chłopów w 1863 r.).
Dworek ten z XVIII-XIX w. i XIX-wieczny park nad rzeką, wykupiono w 1903 r. od Jadwigi z Czeczelów Biechońskiej i jako dar społeczeństwa i przekazano Marii Konopnickiej. Poetka przyjechała do Żarnowca wraz z przyjaciółką, malarką Marią Dulębianką.
W dworku przebywali; Henryk Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer i Lucjan Rydel. Poetka mieszkała tu z przerwami przez 7 lat, do 1910 r., kiedy to nie powróciła ze swej ostatniej podróży do Lwowa, gdzie zmarła.
W czasie okupacji mieściła się tu komenda obwodu krośnieńskiego ZWZ AK.
Do 1956 r. dworek pozostawał w posiadaniu rodziny Konopnickiej. W tymże roku córka poetki Zofia Mickiewiczowa przekazała dworek państwu. W dworku od 15 września 1960 r. mieści się Muzeum Marii Konopnickiej. W jego zbiorach można znaleźć liczne pamiątki po poetce, m.in. pierwodruki oraz reedycje jej dzieł. We wnętrzach można obejrzeć także meble i wyposażenie wnętrz - z czasów życia pisarki.
Żarnowiec podobnie jak okoliczne miejscowości nawiedzały epidemie morowego powietrza, klęski żywiołowe, szczególnie wylewy Jasiołki. Nade wszystko niszczyły go jednak najazdy wojsk obcych: tatarskich w 1624 r., szwedzkich w 1655 r., węgierskich w 1657 r., rosyjskich w 1769 r., austriackich w 1772 r. oraz niemieckich w czasie okupacji w latach 1939-1944.
Zabytki
Szkoła Ludowa z 1886 roku
Zespół dworku Marii Konopnickiej z 1901 roku
Chałupy nr 130, 131, 132 z XIX/XX wieku
We wsi znajduje się:
Kościółek (nowy)
Szkoła fundacji Polonii Amerykańskiej
Dom Ludowy
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBarnowiec_%28wojew%C3%B3dztwo_podkarpackie%29
|
