Sianki (ukr. Сянки, w latach 1977−1981 Sanniki) – opuszczona po polskiej stronie granicy miejscowość, formalnie położona nad Sanem w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska, leżąca nad rzeką San na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Polska część jest od 1945 roku wyludniona, natomiast w Siankach (Сянки) po stronie ukraińskiej znajduje się obecnie około 100 domów i ważna stacja kolejowa na linii Użhorod−Lwów.
Do 1934 roku odrębna gmina jednostkowa, a w latach 1934−1945 gromada w zbiorowej gminie Sianki (siedziba), należącej do powiatu turczańskiego w woj. lwowskim (do 1931 woj. stanisławowskie). Po wojnie w gminie Tarnawa Górna; w latach 1945-51 w obrębie powiatu leskiego w woj. rzeszowskim, w 1952-72 powiatu ustrzyckiego, a w 1972-75 powiatu bieszczadzkiego w tymże województwie (1952-54 i od 1973 w gminie Lutowiska (Szewczenko)). W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Historia
Wieś lokowana na prawie wołoskim w 1560 roku przez ród Kmitów. Właścicielami oprócz Piotra Kmity od 1553 r. była Barbara Kmita, w 1580 r. – rodzina Tarłów. W 1589 r. – Jadwiga Tarło, a w 1663 r. – własność wspólna Zatwarnickich, Czarnieckich, Grochowskich. Od początku XVIII w. do 1939 r. – rodzina Stroińskich i tu znajduje się ich grobowiec.
Od roku 1905 przez miejscowość prowadzi linia kolejowa łączącą Użhorod z Samborem, jest tu dworzec kolejowy. W latach 1772-1918 pod zaborem austriackim, położona w powiecie turczańskim w austriackiej prowincji Galicja, 14 km od miejscowości Borynia, na granicy węgierskiej. Graniczyła z wsiami Beniowa, Sokoliki, Tarnawa Wyżna, Tureczki Wyżne, Butelka Wyżna, Jaworów i Użok. W roku 1880 wieś liczyła 355 mieszkańców, oraz 50 domów, zamieszkana była przez Polaków, Rusinów, Żydów i Niemców. W Siankach znajdował się także kościół i dwie drewniane cerkwie, obydwie pod wezwaniem św. Stefana. Parafia katolicka znajdowała się w Turce, unicka w Beniowej. W końcu lat dwudziestych Sianki odwiedził Józef Piłsudski wędrując także z dziećmi na Opołonek, do Skały Dobosza.
Przed II wojną światową wieś była znanym ośrodkiem narciarskim. Po 17 września 1939 roku przez wieś przebiegała granica między Niemcami a ZSRR. Po roku 1951 wieś została formalnie podzielona między Polskę a radziecką Ukrainę.
W 1921 Sianki liczyły jeszcze 788 mieszkańców (spis powszechny z 1931 podawał 889), wśród których 62% stanowili grekokatolicy.
W polskich Siankach zachowały się do dnia dzisiejszego grobowce Klary z Kalinowskich (zm. 1867) i Franciszka (zm 1893) Stroińskich – przedwojennych właścicieli tych dóbr. Obecnie jest to tzw. obręb geodezyjny, leżący w obrębie Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie". W 1993 r. rekonstruowano mury kaplicy.
Niedaleko od obecnej granicy Polski i Ukrainy w Siankach ma swoje źródło rzeka San. Na samej granicy przy znaku granicznym 224 stoi ukraiński obelisk błędnie informujący, iż jest to źródło Sanu (w rzeczywistości to źródło pierwszego lewego dopływu Sanu). Na obelisku znajdują się koordynaty punktu będącego rzeczywistym źródłem Sanu oddalonym na południowy zachód o ok. 200 m stąd (49°00′10″N 22°52′30″E (pokaż mapę) ).
Na początku lat 90. XX wieku, 150 m od Sanu, po stronie ukraińskiej, umieszczono 32 żelbetonowe kontenery z toksycznymi substancjami (17 ton substancji). Kilka z nich przeciekało, a trucizna groziła skażeniem Sanu[2]. Z pomocą środków unijnych kontenery usunięto jesienią 2008, a chemikalia unieszkodliwiono w Niemczech.
Znane osoby związane z wsią
Abraham Messer (1886-1931) – malarz realista, absolwent krakowskiej ASP
Zygmunt Messer (1885-1941) – rzeźbiarz, absolwent krakowskiej ASP
Emanuel Messer (?-1970) – syn Zygmunta, malarz
Zygmunt Wisłouch (1918-2005) - polski dowódca plutonowy, podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego
Demografia
1921 Sianki zamieszkiwało 788 osób (w 117 domach mieszkalnych), w tym:
488 wyznania greckokatolickiego
177 wyznania rzymskokatolickiego
119 wyznania mojżeszowego
1938 – 1476 osób (w 193 domach mieszkalnych) Źródło: wikipedia.org
|
