Przeczyca – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Brzostek. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim.
Historia
Osada ma wiele walorów turystycznych: położona jest w pobliżu rzeki Wisłoki, otaczają ją lasy pełne grzybów i jeżyn, co sprzyja rozwojowi agroturystyki. Niedawno odkryto, że pod wioską znajdują się wody chlorkowo-siarczkowo-wapienne, takie jak w Busku-Zdroju. W pobliżu Przeczycy, w lesie, znajdują się ruiny zamku, prawdopodobnie z XIV w. Badania archeologiczne prowadzone na wzgórzu zwanym Zamczyskiem w latach sześćdziesiątych, potwierdziły istnienie w tym miejscu grodziska datowanego na IX-X w. n.e. Ślady pobytu człowieka są znacznie wcześniejsze - sięgają wczesnej epoki rzymskiej lub nawet epoki brązu. Przeczyca odnotowana jest w dokumentach pod koniec XIII wieku. Około 1300 roku przeszła z rąk opata tynieckiego do dóbr biskupa krakowskiego. Pod koniec XIV wieku utworzono tu parafię. Przeczyca w 1527 roku stała się ponownie własnością opactwa tynieckiego. Jana z Kijan w utworze Fraszki nowe Sowiźdrzałowe wydanym w 1615 roku w Krakowie, przy kulcie Matki Bożej wymienia Przeczyce. W 1786 roku A. E. Kuropatnicki, w przewodniku po Galicji pisał: "Przeczyca - w mizernym kościele, cudowny obraz Matki Boskiej słynie".W 1845 roku leśniczym w Przeczycy był Feliks Bolechowski pełniący funkcję komisarza powstańczego w cyrkule jasielskim. W styczniu 1846 roku został potem skazany na 7 lat więzienia w twierdzy za organizowanie na tych terenach oddziałów przeciw zaborcy. W czasach powstania styczniowego w 1863 r. obowiązki leśniczego pełnił brat poety Kornela Ujejskiego, który często bywał w tych stronach. W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki między zaborcami, czego dowodem jest cmentarz wojenny(nr 228) wg projeku Gustawa Rossmana. Ks. Stanisław Konopacki pełniący zarazem urząd wicemarszałka Rady Powiatowej w Pilźnie, wybudował kościół parafialny i most na Wisłoce, oddany do użytku w 1910 roku jako pomnik bitwy grunwaldzkiej. We wrześniu 1914 roku wysadziły most wycofujące się przed Rosjanami wojska austriackie. 4 grudnia 1914 roku doszło do niemieckiego ataku na umocnione pozycje rosyjskie, walczyły wojska niemieckie dowodzone przez generała Mackensena, a rosyjskie przez generała Dymitriewa. W czasie II wojny światowej w Przeczycy działał tu Ignacy Czech ps. "Barabasz" jeden z organizatorów placówki AK Brzostek. Pochodzący stąd nauczyciel Jan Gil ps. "Ptaś" uwięziony w czasie łapanki, dostał się do obozu zagłady w Oświęcimiu. Jest on autorem Wspomnienień z obozów. W Przeczycy istniał obóz pracy, od jesieni 1944 roku, w dworskich zabudowaniach gospodarczych dla około 250 więźniów , którzy wykonywali prace na zapleczu frontu. 10 lipca 1942 roku, na granicy Przeczycy oraz Jodłowej hitlerowcy rozstrzelali 167 osób głównie pochodzenia żydowskiego z pobliskiego getta istniejącego od 1941 r. Z miejsca egzekucji uciekło 2 Żydów: Hersz Gelb, Josek Lazur, którzy dzięki miejscowym przeżyli okupację. Grupka mieszkańców okolicznych miejscowości uczestnicząc w I kompanii 5.psp. AK, pod dowództwem por. Edwarda Przybyłowicza ps. Bem brała udział w dniu 17 sierpnia 1944 r. w walce pod Gilową Górą, w której zginęło 24 gestapowców, a kilku zmarło w wyniku odniesionych ran. Zniszczono 9 samochodów i zdobyto wiele amunicji. Dzięki tej zasadzce ocaleli mieszkańcy pacyfikowanej pobliskiej Żurowej.
W dniu ofensywy sowieckiej; 15 stycznia 1945 r., Niemcy dokonali łapanki w Przeczycy i w sąsiednich miejscowościach. Wywieziono około 400 mężczyzn do fortyfikacji Wrocławia. Dwudziestu zginęło tam w czasie radzieckiego natarcia. Po wojnie nastał czas represji względem AK. M.in. został aresztowany z tych okolic przez jasielski PUBP Mieczysław Frużyński i inni.
Zabytki
Tutejszy Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej to sanktuarium dla okolicznych wiosek i miasteczek ze względu na uznany za cudowny obraz Matki Boskiej Przeczyckiej – obraz ten ma bardzo burzliwą historię, trzykrotnie okradano go z korony, a w 1975 r. w jego rekoronacji brał udział Karol Wojtyła, ówczesny biskup krakowski, potem Jan Paweł II, papież. Bardzo słynne w okolicy są przeczyckie odpusty, odbywające się rokrocznie 15 sierpnia, w wielu domach gminy Brzostek uznawane za święto równe Wigilii Bożego Narodzenia czy Wielkanocy.
|
