Polski / Polski  English / Angielski  Русский / Rosyjski
E-mail:
Hasło:
» Załóż konto
» Zaloguj podpisem elektronicznym

Zagórz



Miasto w woj. podkarpackim, w powiecie sanockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zagórz. Położony w pobliżu ujścia Osławy  do Sanu, na Pogórzu Bukowskim. W latach 1975-1998  miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego. W latach 1972-1977 Zagórz był w granicach administracyjnych miasta Sanoka jako dzielnica.
 
Historia

Wieś założona w XIV wieku, w roku 1343 była tu już kaplica filialna parafii w Porażu. Pierwsze wzmianki odnotowują osadę o nazwie Sagorsze, Sogorsch do roku 1505 in districto sanociensis. Od roku 1490 Zagórz był własnością Piotra Kmity z Wiśnicza starosty spiskiego. W roku 1710 w Zagórzu nad Osławą hr. Jan Adam Stadnicki wojewoda wołyński, zbudował obronny klasztor-twierdzę oo. Karmelitów, od 1713 również jako klasztor szpital dla inwalidów wojennych. W polskiej literaturze XIX wieku Zagórz oraz klasztor zasłynęły dzięki Zygmuntowi Kaczkowskiemu, który w swoim cyklu powieści pt. Ostatni z Nieczujów opisał znajdujący się w nim legendarny grób Nieczui. Ogromną szansą na gospodarcze ożywienie Zagórza stało się wybudowanie w 1872 r. linii kolejowej. Dwa lata później powstała Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Zelazna z Przemyśla - przez Zagórz - do Budapesztu. W 1884 r. oddano do użytku CK Galicyjską Kolej Transwersalną z miejscowości Stróże ( obecne woj. małopolskie) do Nowego Zagórza. Wtedy również Zagórz przyłączono do tzw. Kolei Karola Ludwika (z Krakowa do Lwowa).

 

W związku z rozbudową kolei w Zagórzu wyrosło osiedle kolejarskie. Wówczas Zagórz był węzłem kolejowym o dużym znaczeniu, przy jego obsłudze pracowało ok. 3000 kolejarzy. Powstało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", a w 1911 r. pierwszy zastęp harcerski. W okresie walk polsko-ukraińskich w roku 1918 w Zagórzu zorganizował się Komitet Obrońców Węzła Zagórskiego, składający się z kolejarzy oraz członków Sokoła. W tym też okresie zagórscy kolejarze we własnym zakresie zbudowali dwa pociąg pancerny: "Gromobój" i "Kozak" które utrzymywały "porządek" na odcinku linii kolejowej Zagórz – Szczawne – Komańcza – Łupków. 1 września 1939 - powstał w Zagórzu Ochotniczy Pluton Samoobrony w celu ochrony linii kolejowej, którego członkowie wspierali m.in. ewakuację ludności. Walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego.

 

W Zagórzu działała w czasie wojny Placówka Zagórz nr X. OP-23, AK, którą dowodził Alojzy Bełza ps. „Alik” od V 1943 do I 1944 prowadząc działalność dywersyjną i sabotażową. W konspirację zaangażowani była – Olga Sulimirska, właścicielka dworu w Zasławiu, (gdzie był obóz pracy przymusowej dla Zydów; około 10 000 z nich hitlerowcy wymordowali w pobliskim lesie - jest tam tablica pamiątkowa) i rodziny Krasickich i Gubrynowiczów a ich zameczek, przy drodze do Poraża, był ważnym ogniwem akowskiej konspiracji w Obwodzie Sanok. Proboszcz – Ks. Władysław Wójcik – za pomoc udzielaną dla AK i uciekinierom został aresztowany i wywieziony do Oświęcimia. Od stycznia 1944 r. Placówką tut. AK dowodził ppor. Stanisław Żebrowski „Zebra”. 13 września 1944 r. wkroczyła tu po walkach Armia Czerwona. Kwatera poległych żołnierzy sowieckich znajduje się w dzielnicy Nowy Zagórz. W 1972 r. Zagórz wraz z kilkoma sąsiednimi miejscowościami (które dziś stanowią jego osiedla) przyłączono do Sanoka. Wreszcie 1 lutego 1977 r. Zagórz uzyskał status miasta.

 Turystyka i zabytki

Jest to jedno z dogodniejszych (oprócz Sanoka, Leska i Ustrzyk Górnych) miejsc dla rozpoczęcia wyprawy w Bieszczady. Przy dworcu PKS zatrzymują się prywatne busy, które mogą w sezonie dowieźć w głąb Bieszczadów, przeważnie dużą obwodnicą bieszczadzką w kierunku Wetliny. Na wzgórzu tzw. Mariemont (15 min drogi od dworca) nad Osławą warto zobaczyć ruiny XVIII w. klasztoru-warowni OO. Karmelitów, jeden z ciekawszych zabytków południowo - wschodniej Polski. Innym godnym uwagi zagórskim obiektem zabytkowym jest kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Matki Bożej, zbudowany w połowie XVIII w.

 

Warto również obejrzeć(obecnie prawosławną) cerkiew parafialną p.w. św. Michała z 1836 r. oraz młodszą od niej, cerkiew greckokatolicką w Wielopolu z 1865 r., odbudowaną w 1939 r.(południowa część Zagórza - kierunek Komańcza). Obecnie obok cerkwi prowadzi szlak zielony, z którego tuż za nią roztacza się piękny widok na ruiny klasztoru na tle Gór Słonnych. Inny godny uwagi punkt widokowy to wzgórze tzw. Skowronówka. Z jej szczytu doskonały widok na dolinę Osławy, klasztor i G. Słonne. Na Starym Cmentarzu w Zagórzu znajduje się kaplica grobowa z roku 1840 wzniesiona przez Truskolaskich, remontowana w roku 1933 przez barona Gubrynowicza. W kaplicy znajduje się krypta Bronisława Ludwika Gubrynowicza (zm. 1933), profesora Uniwersytetu Warszawskiego, członka Akademii Umiejętności w Krakowie. Ponadto w mieście interesujący jest kompleks skoczni narciarskich Zakucie.

 

 

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Zag%C3%B3rz



Opracował:Konto usunięte




 
Brak komentarzy
Produkcja i Hosting ZETO-RZESZÓW